1-тақырып. Қазақстандағы физика ғылымында интеграция мәселесінің дамуы.
1. Интеграция ұғымының ғылыми-теориялық негізі мен мазмұндық
сипаттамасы.
2. Білім беру жүйесіндегі интеграция.
3. Интеграция ұғымының педагогикалық-психологиялық әдәбиеттердегі
анықтамасы.
сипаттамасы.
2. Білім беру жүйесіндегі интеграция.
3. Интеграция ұғымының педагогикалық-психологиялық әдәбиеттердегі
анықтамасы.
Біздің еліміздің әлемдік экономикалық және ақпараттық жүйеге интеграциялану процесі, ғылымдардың интеграциялық даму тенденциялары, педагогикалық білімнің адам өмірінің барлық салаларына интеграциясы білім беруді дамыту стратегиясын анықтайды, ол өзінің шығармашылық әлеуетін өз мүдделері үшін де, қоғам мүдделері үшін де жүзеге асыра алатын, тез өзгеретін жағдайларға бейімделе алатын мамандарға қоғамның қажеттілігін қанағаттандыруға арналған.. интегративті ойлау стилі бар, қоршаған ортаға да, өзіне де сыни көзқараспен қарайды. Ақпарат көлемінің қарқынды өсуі, өндірістік технологияларды енгізу және үнемі жаңартып отыру оқытуды мүмкін болатын барлық көздерден ақпаратты тәуелсіз іздеу, оны алу, сыни тұрғыдан түсіну және жаңа білім құру үшін барабар түрлендіру болып табылатын процесс ретінде қарастыру қажеттілігін алға тартады.байланыс процесінде олармен алмасу.
Қоғамның оқуға, оның мақсаттарын түсіндіруге қойылатын жаңа талаптары білім беру мекемесі түлегінің кәсіби және жеке қасиеттерінің барынша ұштасуын талап ету мен оның тұтас қалыптасуы үшін пайдаланылатын жағдайлардың жеткіліксіз іске асырылуы арасындағы қайшылықтарды шешу үшін алғышарттар жасайды. Қоғам дамуының осы кезеңіндегі қажетті шарт-бұл ғылыми білім мен дағдыларды қалыптастырудың сабақтастығын қамтамасыз ететін, оларды практикалық қызметтің әртүрлі түрлерінде қолдануға мүмкіндік беретін білім беру жүйесінің үздіксіздігі.
Соңғы онжылдықтарда жалпы орта білім беру сапасының төмендеуі байқалады. Бұл барлық жаратылыстану пәндеріне, атап айтқанда физикаға қатысты, бұл студенттердің дүниетанымдық даму деңгейінің төмендеуіне, әлемнің тұтастығы мен ондағы адамның орны туралы идеялардың болмауына әкеледі. Осыған байланысты физиканың оқу пәні ретінде білім беру және дамыту әлеуетін күшейту, дене тәрбиесінің мазмұнын жаңартудың жаңа тәсілдерін анықтау, білім беру жүйесінің тұтастығын қамтамасыз ету үшін оқу физикалық экспериментін неғұрлым толық пайдалануға бағытталған оқыту технологияларын құру қажеттілігі туындады, оқушылардың белсенділігі мен шығармашылық әлеуетін белсендіреді, олардың өзіндік ерекшелігі мен даралығын сақтайды.
Оқу физикалық экспериментін жүргізу қоршаған әлемнің объективтілігі туралы білімнің бастапқы нүктесі болып табылатындығына сүйене отырып, оны жүзеге асыру үшін оңтайлы жағдайлар жасау қажет. Сонымен бірге, көптеген зертханалық және демонстрациялық қондырғылар Оқу практикасына ХХ ғасырдың 50-ші жылдары енгенін ескере отырып, мектептегі қаражаттың бір бөлігі бүгінде істен шыққан немесе техникалық тұрғыдан ескірген. Оқытудың жаңа мақсаттары мен оқытудың физикалық экспериментін жүзеге асырудың дәстүрлі технологиялары арасындағы қайшылық оны модернизациялау проблемасын туғызады. Барлық жақсы, тәжірибе арқылы дәлелденген, ұтымды және тиімді бола отырып, оны құру уақытына қарамастан, мектепте физикалық экспериментті жүзеге асырудың жаңа заманауи құралдары мен әдістерін жасау керек, әдістемелік ғылым мен педагогикалық практиканы дамытып, байытады, олар оқушылардың қабылдауын жаңаша ұйымдастырады және бағыттайды, мазмұнды бағалайды, көздің функцияларын орындайды. және оқу шаралары олардың бірлігіндегі ақпарат.
2001-2010 жылдарға арналған Қазақстандағы үздіксіз білім беру жүйесін дамыту бағдарламасы мамандардың теориялық және практикалық дайындығын біріктіру қажеттілігін көрсетеді. Философияда, психологияда, педагогикада және Әдістемеде тұлғаның интеграциясы мен дамуы проблемаларына көп көңіл бөлінеді.
Пәнаралық интеграция оқу пәнін сараланған және интеграцияланған жүйе ретінде түсінуге негізделген. Оқу пәнінің бөлімдері мен тақырыптары арасында семантикалық, мазмұнды және технологиялық байланыстарды орнату оны зерттеуді жүйенің жаңа байланыстары ретінде ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Оқу физикалық эксперименті көп функциялы және белгілі бір дидактикалық жағдайларда дамып келе жатқан білім беру жүйесіне айналады. Эксперименттің әртүрлі түрлері бір-бірін толықтырып, бақылау қабілеттерін қалыптастыру мүмкіндіктерін кеңейтіп, нәтижелерді өңдеуде үлкен тәуелсіздік беруі керек.
Білімді жүзеге асыру процесінде тұлғааралық интеграция жеке және топтық эксперименттік зерттеу қызметін, заманауи даму технологияларын, ұжымдық шығармашылықты бірлесіп дамытуды біріктіру арқылы іскерлік ынтымақтастық пен бірлесіп құрудың қажетті бағыты ретінде қарастырылады. Оқу орталығына дамып келе жатқан тұлғаны орналастыру арқылы оқушы өзінің құндылықтары, қажеттіліктері, мүдделері мен мүмкіндіктері әлеміне сәйкес қоршаған хаостан білім мен дағдыларды таңдап, қалыптастыруы керек. Оқу физикалық эксперименті дамытушылық оқытуды жүзеге асыру үшін кең мүмкіндіктер ұсынады. Сыныптарда әрдайым әр түрлі жеке ерекшеліктері, әр түрлі арнайы қабілеттері, болашақ мамандықты таңдауға әртүрлі қызығушылықтары мен негіздері бар студенттер бар, мұның бәрі олардың әрі қарай дамуына оңтайлы жағдай жасау үшін оларды топтарға бөлуге жағдай жасайды. Бұл ерекшеліктер оқу тәжірибелерін, олардың теориялық мазмұнын, техникалық күрделілігін, таңдаулы және практикалық бағытын таңдау кезінде ескерілуі керек.
Интраперсональды интеграция адамның интегративті табиғаты идеясына және тұтастық принципіне негізделген. Интраперсональды интеграция ашық және жабық жүйелердің қасиеттерінің адамдағы қарама - қайшылықты жағдайына байланысты мүмкін, оның сана-сезімі объективті шындықтың субъективті көрінісі және адамның ішкі әлемі болып табылады. Бұл ішкі әлемде құндылықтар кешені, өмірлік жоспарлар мен перспективалар, терең жеке тәжірибелер, бейнелер мен тұжырымдамалардың белгілі бір ұйымдары, практикалық қызметте қарсылық білдіретін шағымдар мен өзін-өзі бағалау дамиды.
Жүйелер теориясы тұрғысынан интеграция (лат. integratio-қалпына келтіру, толықтыру) жеке сараланған бөліктердің тұтасқа қосылу күйін, сондай-ақ осы күйге әкелетін процесті білдіреді [1, б.307].
Компоненттердің өзара байланысы құрылымдық, иерархиялық, қосымша, сәйкестік, симметрия, функционалдылық, өзара әрекеттесу, Ақпарат, басқару және реттеу принциптерін көрсетуі мүмкін. Интеграция белгілі бір жүйенің қозғалысы мен даму процесі ретінде қарастырылады, онда элементтер саны артады, олардың өзара әрекеттесу қарқындылығы артады, олардың салыстырмалы тәуелсіздігі төмендейді, корреляциялық байланыстар күшейтіледі.
Білім берудегі Интеграция - бұл бөліктердің механикалық байланысы емес, олардың қосындысы емес, Органикалық өзара әрекеттесу, сапалы жаңа нәтиже, жаңа жүйелік және тұтас білім береді. Білім беруді интеграциялаудың әдіснамалық негізі-адамның тұтастығының философиялық идеясы. Интеграция және саралау бір-бірімен тығыз байланысты: интеграция синтездеумен, байланыстырумен, жалпылаумен, жаңасын құрумен байланысты, ал саралау элементтерді талдауды, шектеуді, нақтылауды, бөлуді қамтиды. Интеграция мен саралаудың органикалық бірлігіне қол жеткізуге ұмтылу, осы бірлікке жетудің жолдарын іздеу білім беруді дамытудың әр кезеңін сипаттайды.
Интеграцияның білім берудегі синтезден әдіснамалық айырмашылығы - синтезде өзара әрекеттесетін жүйелер біртекті тұтастыққа біріктіріледі, ал интеграция синтезге қарағанда білімді дамытудың жалпы және жан-жақты әдісі және танымдық іс-әрекеттің түрі ретінде ашылады. Синтез осы қызметтің ерекше циклі ретінде интеграция процесін аяқтайды және жаңа, тәуелсіз білім саласын құруға негіз жасайды. Білім синтезі ғылымның құрылымын жүйе ретінде өзгертеді және әдіснаманы, әдістер мен құралдарды интеграциялау мәселелерін алға тартады. Ғылыми білім синтезі таным құралдарының синтезімен, қазіргі әлеуметтік факторлармен анықталған таным процесінің жоғары сапалы деңгейімен байланысты.
Интеграция жалпы әдіснаманың, заманауи жүйелік ойлаудың әмбебап логикалық әдістерінің арқасында әртүрлі жүйелердегі ғылыми білімнің үйлесімділігін қамтамасыз етеді. В. Н. Максимова жүйелі - интегративті тәсіл объектіні, оның ішінде білім беру, оқыту және адамның дамуы саласындағы объектілерді көп деңгейлі және көп өлшемді зерттеуді талап ететін әдіснамалық ережеге айналады деп санайды [ 2].
Қазіргі заманауи жағдайындағы білім берудің болашағы қоғамның даму үрдісімен, білімнің ғылыми интеграцияға ұмтылуымен, қоғамда жинақталып және үнемі өсіп отыратын ақпарат көлемінің әртүрлі тегімен анықталады. Интеграция дегеніміз: (латынша қалпына келтіру, толықтыру, бүтін) – педагогикалық тұтастықты қалыптастырып, білімді жүйелеу мен жинақтауда әртүрлі ғылымдарды біріктіру. Интеграция мен ғаламдастыру қатар жүріп келе жатқан бүгінгі таңда жоғары оқу орындары мен орта буын оқу орындарындағы білім берудің сапасы мен деңгейін жан–жақты көтеріп, жаңаша ойлайтын, оқыту мен тәрбиенің жаңа технологиясын күнделікті жұмысында қолдана білетін ұстаздардың ғана жұмысы жемісті болмақ. Тәуелсіздік алған осы жылдар ішінде егемен еліміздің, қоғамымыздың әлеуметтік-саяси және басқа да салаларында түбегейлі өзгерістер болып жатыр. Соның бірі-білім беру саласы. Қай кезеңде болмасын жас ұрпаққа білім мен тәрбие беру қоғам алдындағы ең маңызды, жауапты, іс болып қала береді. Сондықтан мемлекетіміздің даму, жаңару жолындағы жаңалықтары мен түрлі өзгерістері еліміздің білім беру саласына да өз әсерін тигізуде. Бүкіл әлемдік білім беру кеңістігіне ұмтылыстар, қоғам дамуындағы қалыптасып отырған жаңа жағдайлар, тыңнан туындаған мәселелер, өзгеріп жатқан өмірге бейімделу қажеттігін туындатып отыр.
Осыған орай мемлекетімізде білім беру мен жас ұрпақты тәрбиелеуге ерекше көңіл бөлінуде. Соның бір дәлелі – «Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасының жобасы» жариялануы болса, Президентіміз Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жаңару жолында» атты Қазақстан халқына Жолдауында да білім беруге үлкен мән берілді.
Ел болашағы - білімді ұрпақта. Сондықтан білім беру саласында жасалып жатқан жаңа реформаларды жүзеге асыру - ұстаздар қауымына ортақ іс. 2015 жылдан бастап әлемдік тәжірибеге сүйеніп 12 жылдық оқытуды бастау күн тәртібінде тұрған келелі мәселе. Осының бәрі ұстаздар алдына жаңа міндеттер мен мақсаттар қойып отыр. Қандай істі де жаңадан бастау оңайға соқпайды. Сондықтан ұстаздарға жаңаша жұмыс істеуге, шығармашылық еңбегімен оқыту әдістерін жаңа арнаға бұруына, педагогикалық еңбегін қайта құруына тура келеді. Бұл бағытта жұмыстар атқарылып та жатыр. Көштен қалмаймыз деп жаңаның бәрін қабылдай беру дұрыс па, бұған дейін қол жеткізген табыстарымызбен іс-тәжірибемізді әрі қарай қалай ұштастырамыз деген ойлар да мазалауы мүмкін. Өткен күндердегі іс-тәжірибеге көз жіберсек, кешегі бүгінгіге, бүгінгі ертеңгіге ұқсамайды. Себебі ғылымның дамуы, білім мазмұнының өзгеруі, өмір талабы, оқушы талғамы үнемі өсуде.
Қай қоғамда болмасын шешуші фактор-адам және жеке тұлға болып қала бермек. Ғасырлар бойы қалыптасқан рухани құндылықтарымызды, байлығымызды түгендеу, игеру, жас ұрпақ бойына игі қасиеттерді сіңіру-бүгінгі білім жолында жүрген ұстаздардың басты борышы. Ел экономикасын өркендету, бәсекеге қабілетті болу тек қана кемел біліммен келетіні анық. Ұлттық білім жүйесінің халықаралық білім кеңістігіне шығуы, әлемдік стандарттарға сай қызмет етуде елімізде жоғарғы оқу орындары көптеген іргелі өзгерістерді бастан кешуде. Жалпы отандық жоғары оқу орындарын әлемдік деңгейге шығару – Президенттің Жолдаулары мен мемлекеттік бағдарламаларда да анық көрсетілген. Сол себепті бәсекеге қабілетті маман дайындау еліміздің алдыңғы қатарлы жоғары оқу орындарының мақсаты мен міндетіне айналып отыр. Бүгінгі таңда әлемдік университеттердің арасында лайықты орынға ие болу мақсатында еліміздің жоғары оқу орындары көптеген жұмыстар атқарып жатыр.
Жалпы, Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан – 2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Жолдауы елімізді онан әрі дамытудың алдағы кезеңге арналған ауқымды бағдарламасына айналып отыр. Еліміз тәуелсіздікке қол жеткізген 22 жылда дәулетіне сәулеті сай, әлем таныған қуатты мемлекетке айналды. Қазір Қазақстан – өзіндік бет-бейнесі бар, өзіндік ерекшеліктері мен ұстанымдарына берік қуатты мемлекеттердің бірі. Әлемдегі алмағайып дағдарыстар мен қиыншылықтарға қарамастан, экономиканы қарқынды дамытудың инновация мен индустрияландыру жолына түсіп отырмыз. Әрине, тым құбылмалы тарихи жағдайда жаңа сын-қатерлерді лайықты еңсеру үшін жаңа саяси бағыт, яғни «Қазақстан – 2050» Стратегиясын қабылдау қажет болды. Президент өз сөзінде елдің шешілуге тиісті міндеттері сапалық тұрғыдан өзгергенін атап көрсетіп, кезекті дүниетанымдық серпіліс жасау керектігін ескертті. Бүгінде мемлекетіміз кемелдену кезеңіне аяқ басты. Демек, бүгінгі күн тәртібі елдің қалыптасу кезеңіндегіден өзгеше кезең, дамуымыздың жаңа межесі ретінде 2050 жылдың таңдап алынуы жайдан-жай емес. Президентіміз мемлекетіміздің 2050 жылға дейінгі әлемдегі ең жоғары дамыған 30 мемлекеттің қатарына енуін ұлттық саяси даму стратегиясын негізге ала отырып, осы уақыт ішінде бағындырылуға тиісті жеті басымдықты белгілеп берді. Олар – жаңа бағыттың экономикалық саясаты, әлеуметтік саясаттың жаңа принциптері, білім және кәсіби біліктілік, мемлекеттілікті, қазақстандық демократияны өркендету, салиқалы сыртқы саясат және қазақстандық патриотизмді дамыту сынды қадау-қадау мәселелер қамтылған. Елбасының жыл сайынғы Жолдауларының өн бойынан әлеуметтік салаға ерекше мән берілетінін білеміз.
Қазіргі ғылым мен өндіріс бір мезгілде мамандану мен интеграциялану бағытында дамиды. Кәсібімен байланысты іс-әрекет түрінде әр түрлі ғылым салаларынан алған білімдерін жұмылдыра пайдалана алуға қабілетті кең салалы мамандарға қажетсіну артады. Мұндай мамандарды даярлауда жүйелі ойлауды, объектіні көпжақты байланыстар мен қатынастардың бірлігінде көре білу іскерлігін дамыту бірінші дәрежелі мәнге ие болады. Интеграцияланған таным нәтижелері – жалпы ғылыми идеялардың, әдістемелік принциптердің, жүйелік талдау әдісінің мәнділігі қазіргі қоғамда артқандығы сондай ғылыми интеграция өнімдерін үйрету оның негізгі міндеттерінің біріне айналды. Осы тұрғыдан алғанда пәнаралық интеграцияны жүзеге асыру көкейкесті проблема болып табылады. Өйткені ол оқу үрдісінің барлық құрылымдық элементтерін – білім берудің мазмұнын, формаларын, технологиясын біртұтастыққа біріктіре отырып оның тиімділігінің артуына ықпал етеді. Пәнаралық интеграция білімнің игерілуін, іскерліктер мен дағдылардың белгілі бір жүйеде қалыптасуын қамтамасыз етеді, ойлау іс-әрекетінің белсенді болуына, теориялық білімдердің студенттерге оқу-өндірістік іс-әрекеттеріне тасымалдануының жүзеге асуына ықпал етеді.
Пәнаралық интеграцияның жүзеге асуы білікті мамандардың кәсіби даярлығын кеңейтуді және олардың өзара байланысты кәсіптердің тобына даярлауға мүмкіндік береді.
Ақпараттық қоғамда компьютерлер немесе байланыс сызықтары емес, станоктар да емес, қайта білім мен творчестволық ойлау әлеуеті шешуші мәнге ие болады. Соның нәтижесінде білім барынша құнды және әрдайым талап етілетін ресурсқа айналады. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елдердің қатарына кіру міндеті, егер оны ғылымды көп қажет ететін технологиялық білімі, басқару дағдылары бар, нарықтық экономикада бағдарлана алатын жоғары білікті мамандар іс жүзіне асыратын болса ғана, шешілетін болады. Мәселен, осы заманғы білім беру саласындағы қызметкерлердің жұмысын қарастыратын болсақ, ол педагогикалық білімдердің ғана емес, сонымен бірге менеджерлік қабілеттердің кең ауқымына ие болуы да тиісті. Өйткені ол білім идеясының туындауынан, оны талдап-жасау, жобалау, экономикалық негіздеу, экологиялық салдарын бағалаудан – дайын өнімді шығарғанға дейін өзіне қандай жолдан өтуге тура келетінін білуі тиіс.
Педагогикалық саладағы жақсы кәсіби әзірлікпен оны басқару саласы сенімді білімге негізделуі керек. Бұдан басқа шетел тілдерін, макроэкономиканы және өзге елдердің құқықтарын білуқажеттілігі артуда. Білімді, сауатты адамдар – бұл ХХІ ғасырда адамзат дамуының негізгі қозғаушы күші. Сондықтан да күні ертең ғалымдар және қазақстандық компаниялардың менеджерлері болатындар бүгінде біздер білім беріп, тәрбиелеп отырған жас ұрпақ өкілдері терең зерделеп, зор білім алуға ұмтылуға жауапты болса, біздер педагогтар, сол жастарға қай жағынан алып қарағанда да озық білім беруге жауаптымыз.
Заманауи білім берудің болашағы қоғамның даму үрдісімен, білімнің ғылыми интеграцияға ұмтылуымен, қоғамда жинақталып және үнемі өсіп отыратын ақпарат көлемінің сан алуандығымен анықталатыны белгілі. Интеграция дегеніміз – педагогикалық тұтастықты қалыптастырып, білімді жүйелеу мен жинақтауда әртүрлі ғылымдарды біріктіру болып табылады. Интеграция мен ғаламдастыру қатар жүріп келе жатқан бүгінгі таңда білім беру ұйымдарындағы білім берудің сапасы мен деңгейін жан-жақты көтеріп, жаңаша ойлайтын, оқыту мен тəрбиенің жаңа технологиясын күнделікті жұмысында қолдана білетін ұстаздардың ғана жұмысы жемісті болмақ.
Бүгінгі таңда еліміздің, қоғамымыздың əлеуметтік-саяси жəне басқа да салаларында түбегейлі өзгерістер болып жатыр. Соның бірі — білім беру саласы. Қай кезеңде болмасын жас ұрпаққа білім мен тəрбие беру қоғам алдындағы ең маңызды, жауапты іс болып қала береді. Сондықтан мемлекетіміздің даму, жаңару жолындағы жаңалықтары мен түрлі өзгерістері еліміздің білім беру саласынада өз əсерін тигізуде. Бүкіл əлемдік білім беру кеңістігіне ұмтылыстар, қоғам дамуындағы қалыптасып отырған жаңа жағдайлар, тыңнан туындаған мəселелер, өзгеріп жатқан өмірге бейімделу қажеттігін туындатып отыр.
Білім беру тамыры тереңдеп, міндеттер жиынтығы молайған тұсында жас ұрпаққа заман талабына сай білім беру, тəрбиелеу, дамыту ауадай қажет екендігі баршаға мəлім. Өйткені əлемнің таңдаулы мүшесі болу еліміздің рухани, мəдени қуатына, ғылымы мен біліміне байланысты. Бұл туралы Елбасы Н.Ə.Назарбаев: «Білім мен ғылымды өз дəрежесінде меңгерген елдер ғана əлемдік дамудың алдында, озық көштің бойда ұстар тұсында болады», — деген болатын [1].
Осы орайда жаңа əлеуметтік сұраныстар мен қоғамның жаңа талаптары шығармашылық тұрғыда ойлай білетін, тез арада дұрыс шешім қабылдай алатын, шығармашылыққа бағытталған, ғылымның əр саласынан жан-жақты білімді т.с.с. тұлғаны қажет етуде. Еліміздің болашақ тұтқасын ұстар бүгінгі жас ұрпақ білімді де білікті болуға тиіс.
Шығармашылық — психикалық белсенділіктің, дербестіктің, неғұрлым жаңаны ашуға икемділіктің жоғары формасы. Шығармашылық аймағы əр түрлі болады, бірақ барлық жағдайда қандайда бір жаңалық ашу болып табылады.
Шығармашылық адам əрекетінің кез келген аймағында орын алады: ғылым, ғылыми, көркем, өндірістік-техникалық, шаруашылық жəне т.б. Адам өмірінің формасы, адамзат өркениетінің пайда болуы, өнер жəне ғылым шығармашылықпен өмірге келген [2].
Адамның қандай да бір əрекеті оның бұрыңғы өмір тəжірибесіндегі əрекеттер мен сезімдерді қайталаудың нəтижесі емес, ол — жаңа бейнелер мен əрекеттер жасау, яғни, шығармашылық əрекет. Ми — тек ғана алдыңғы тəжірибені есте сақтап жəне оны жарыққа шығаратын мүше ғана емес, ол алдыңғы тəжірибені шығармашылықпен қайта қарап, оның элементінен жаңа ережелер мен жаңа тəртіптер шығарушы. Егер адам əрекеті бұрынғыны орындаумен ғана шектелсе, онда адам тек ескіге ұмтылатын тірі жан иесі ғана болар еді. Ал адамның шығармашылық əрекеті оны болашаққа ұмтылатын, өзінің бүгінгісін өзгерте алатын жəне оны жасай алатын тұлға етеді [3].
Əрбір адамның жаңа идеяны өмірге əкелуге өзіндік деңгейі бар. Кейбір адамдар үшін шығармашылық саналық əрекет болып табылса, ал кейбіреулер үшін — кездейсоқ, ал үшінші біреулер үшін мүлдем мүмкін болмайтын жағдай болып көрінеді.
Əдетте біз ақылдыларда (гениальная) ғана дарындылық, іскерлік, интеллект т.с.с. мол деп танып, осындай дамыған сапалар болмайынша, бала шығармашылық тұлға бола алмайды деп ойлаймыз. Бірақ аталған сапалардың ешқайсысы да шығармашылық ойлау шеберлігін меңгеру үшін негіз бола алмайды. Кіші жастағы оқушылар (өздері үшін) күнделікті проблемалардың əрдайым қандай да жаңа шешімдерін ойлап табуы қажет. Сонда олар «төтенше» шығармашылық тұлға болады.
Шығармашылық ойлау, жалпы айтқанда, қандай да жаңаны тану. Ол адам интеллектісінің құрамды бөлігі. Мұндай шеберліктер адамзаттың өмір сүруін, сонымен бірге мəдени деңгейін (өркениет) жəне дамуын қамтамасыз етеді.
Шығармашылықтың бұл анықтамасына өнер шеберлері, ғылымның ұлы жетістіктері жəне үй иесі ойлап тапқан «кулинарлық рецепт» де астарласады.
Қоғамның оқуға, оның мақсаттарын түсіндіруге қойылатын жаңа талаптары білім беру мекемесі түлегінің кәсіби және жеке қасиеттерінің барынша ұштасуын талап ету мен оның тұтас қалыптасуы үшін пайдаланылатын жағдайлардың жеткіліксіз іске асырылуы арасындағы қайшылықтарды шешу үшін алғышарттар жасайды. Қоғам дамуының осы кезеңіндегі қажетті шарт-бұл ғылыми білім мен дағдыларды қалыптастырудың сабақтастығын қамтамасыз ететін, оларды практикалық қызметтің әртүрлі түрлерінде қолдануға мүмкіндік беретін білім беру жүйесінің үздіксіздігі.
Соңғы онжылдықтарда жалпы орта білім беру сапасының төмендеуі байқалады. Бұл барлық жаратылыстану пәндеріне, атап айтқанда физикаға қатысты, бұл студенттердің дүниетанымдық даму деңгейінің төмендеуіне, әлемнің тұтастығы мен ондағы адамның орны туралы идеялардың болмауына әкеледі. Осыған байланысты физиканың оқу пәні ретінде білім беру және дамыту әлеуетін күшейту, дене тәрбиесінің мазмұнын жаңартудың жаңа тәсілдерін анықтау, білім беру жүйесінің тұтастығын қамтамасыз ету үшін оқу физикалық экспериментін неғұрлым толық пайдалануға бағытталған оқыту технологияларын құру қажеттілігі туындады, оқушылардың белсенділігі мен шығармашылық әлеуетін белсендіреді, олардың өзіндік ерекшелігі мен даралығын сақтайды.
Оқу физикалық экспериментін жүргізу қоршаған әлемнің объективтілігі туралы білімнің бастапқы нүктесі болып табылатындығына сүйене отырып, оны жүзеге асыру үшін оңтайлы жағдайлар жасау қажет. Сонымен бірге, көптеген зертханалық және демонстрациялық қондырғылар Оқу практикасына ХХ ғасырдың 50-ші жылдары енгенін ескере отырып, мектептегі қаражаттың бір бөлігі бүгінде істен шыққан немесе техникалық тұрғыдан ескірген. Оқытудың жаңа мақсаттары мен оқытудың физикалық экспериментін жүзеге асырудың дәстүрлі технологиялары арасындағы қайшылық оны модернизациялау проблемасын туғызады. Барлық жақсы, тәжірибе арқылы дәлелденген, ұтымды және тиімді бола отырып, оны құру уақытына қарамастан, мектепте физикалық экспериментті жүзеге асырудың жаңа заманауи құралдары мен әдістерін жасау керек, әдістемелік ғылым мен педагогикалық практиканы дамытып, байытады, олар оқушылардың қабылдауын жаңаша ұйымдастырады және бағыттайды, мазмұнды бағалайды, көздің функцияларын орындайды. және оқу шаралары олардың бірлігіндегі ақпарат.
2001-2010 жылдарға арналған Қазақстандағы үздіксіз білім беру жүйесін дамыту бағдарламасы мамандардың теориялық және практикалық дайындығын біріктіру қажеттілігін көрсетеді. Философияда, психологияда, педагогикада және Әдістемеде тұлғаның интеграциясы мен дамуы проблемаларына көп көңіл бөлінеді.
Пәнаралық интеграция оқу пәнін сараланған және интеграцияланған жүйе ретінде түсінуге негізделген. Оқу пәнінің бөлімдері мен тақырыптары арасында семантикалық, мазмұнды және технологиялық байланыстарды орнату оны зерттеуді жүйенің жаңа байланыстары ретінде ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Оқу физикалық эксперименті көп функциялы және белгілі бір дидактикалық жағдайларда дамып келе жатқан білім беру жүйесіне айналады. Эксперименттің әртүрлі түрлері бір-бірін толықтырып, бақылау қабілеттерін қалыптастыру мүмкіндіктерін кеңейтіп, нәтижелерді өңдеуде үлкен тәуелсіздік беруі керек.
Білімді жүзеге асыру процесінде тұлғааралық интеграция жеке және топтық эксперименттік зерттеу қызметін, заманауи даму технологияларын, ұжымдық шығармашылықты бірлесіп дамытуды біріктіру арқылы іскерлік ынтымақтастық пен бірлесіп құрудың қажетті бағыты ретінде қарастырылады. Оқу орталығына дамып келе жатқан тұлғаны орналастыру арқылы оқушы өзінің құндылықтары, қажеттіліктері, мүдделері мен мүмкіндіктері әлеміне сәйкес қоршаған хаостан білім мен дағдыларды таңдап, қалыптастыруы керек. Оқу физикалық эксперименті дамытушылық оқытуды жүзеге асыру үшін кең мүмкіндіктер ұсынады. Сыныптарда әрдайым әр түрлі жеке ерекшеліктері, әр түрлі арнайы қабілеттері, болашақ мамандықты таңдауға әртүрлі қызығушылықтары мен негіздері бар студенттер бар, мұның бәрі олардың әрі қарай дамуына оңтайлы жағдай жасау үшін оларды топтарға бөлуге жағдай жасайды. Бұл ерекшеліктер оқу тәжірибелерін, олардың теориялық мазмұнын, техникалық күрделілігін, таңдаулы және практикалық бағытын таңдау кезінде ескерілуі керек.
Интраперсональды интеграция адамның интегративті табиғаты идеясына және тұтастық принципіне негізделген. Интраперсональды интеграция ашық және жабық жүйелердің қасиеттерінің адамдағы қарама - қайшылықты жағдайына байланысты мүмкін, оның сана-сезімі объективті шындықтың субъективті көрінісі және адамның ішкі әлемі болып табылады. Бұл ішкі әлемде құндылықтар кешені, өмірлік жоспарлар мен перспективалар, терең жеке тәжірибелер, бейнелер мен тұжырымдамалардың белгілі бір ұйымдары, практикалық қызметте қарсылық білдіретін шағымдар мен өзін-өзі бағалау дамиды.
Жүйелер теориясы тұрғысынан интеграция (лат. integratio-қалпына келтіру, толықтыру) жеке сараланған бөліктердің тұтасқа қосылу күйін, сондай-ақ осы күйге әкелетін процесті білдіреді [1, б.307].
Компоненттердің өзара байланысы құрылымдық, иерархиялық, қосымша, сәйкестік, симметрия, функционалдылық, өзара әрекеттесу, Ақпарат, басқару және реттеу принциптерін көрсетуі мүмкін. Интеграция белгілі бір жүйенің қозғалысы мен даму процесі ретінде қарастырылады, онда элементтер саны артады, олардың өзара әрекеттесу қарқындылығы артады, олардың салыстырмалы тәуелсіздігі төмендейді, корреляциялық байланыстар күшейтіледі.
Білім берудегі Интеграция - бұл бөліктердің механикалық байланысы емес, олардың қосындысы емес, Органикалық өзара әрекеттесу, сапалы жаңа нәтиже, жаңа жүйелік және тұтас білім береді. Білім беруді интеграциялаудың әдіснамалық негізі-адамның тұтастығының философиялық идеясы. Интеграция және саралау бір-бірімен тығыз байланысты: интеграция синтездеумен, байланыстырумен, жалпылаумен, жаңасын құрумен байланысты, ал саралау элементтерді талдауды, шектеуді, нақтылауды, бөлуді қамтиды. Интеграция мен саралаудың органикалық бірлігіне қол жеткізуге ұмтылу, осы бірлікке жетудің жолдарын іздеу білім беруді дамытудың әр кезеңін сипаттайды.
Интеграцияның білім берудегі синтезден әдіснамалық айырмашылығы - синтезде өзара әрекеттесетін жүйелер біртекті тұтастыққа біріктіріледі, ал интеграция синтезге қарағанда білімді дамытудың жалпы және жан-жақты әдісі және танымдық іс-әрекеттің түрі ретінде ашылады. Синтез осы қызметтің ерекше циклі ретінде интеграция процесін аяқтайды және жаңа, тәуелсіз білім саласын құруға негіз жасайды. Білім синтезі ғылымның құрылымын жүйе ретінде өзгертеді және әдіснаманы, әдістер мен құралдарды интеграциялау мәселелерін алға тартады. Ғылыми білім синтезі таным құралдарының синтезімен, қазіргі әлеуметтік факторлармен анықталған таным процесінің жоғары сапалы деңгейімен байланысты.
Интеграция жалпы әдіснаманың, заманауи жүйелік ойлаудың әмбебап логикалық әдістерінің арқасында әртүрлі жүйелердегі ғылыми білімнің үйлесімділігін қамтамасыз етеді. В. Н. Максимова жүйелі - интегративті тәсіл объектіні, оның ішінде білім беру, оқыту және адамның дамуы саласындағы объектілерді көп деңгейлі және көп өлшемді зерттеуді талап ететін әдіснамалық ережеге айналады деп санайды [ 2].
Қазіргі заманауи жағдайындағы білім берудің болашағы қоғамның даму үрдісімен, білімнің ғылыми интеграцияға ұмтылуымен, қоғамда жинақталып және үнемі өсіп отыратын ақпарат көлемінің әртүрлі тегімен анықталады. Интеграция дегеніміз: (латынша қалпына келтіру, толықтыру, бүтін) – педагогикалық тұтастықты қалыптастырып, білімді жүйелеу мен жинақтауда әртүрлі ғылымдарды біріктіру. Интеграция мен ғаламдастыру қатар жүріп келе жатқан бүгінгі таңда жоғары оқу орындары мен орта буын оқу орындарындағы білім берудің сапасы мен деңгейін жан–жақты көтеріп, жаңаша ойлайтын, оқыту мен тәрбиенің жаңа технологиясын күнделікті жұмысында қолдана білетін ұстаздардың ғана жұмысы жемісті болмақ. Тәуелсіздік алған осы жылдар ішінде егемен еліміздің, қоғамымыздың әлеуметтік-саяси және басқа да салаларында түбегейлі өзгерістер болып жатыр. Соның бірі-білім беру саласы. Қай кезеңде болмасын жас ұрпаққа білім мен тәрбие беру қоғам алдындағы ең маңызды, жауапты, іс болып қала береді. Сондықтан мемлекетіміздің даму, жаңару жолындағы жаңалықтары мен түрлі өзгерістері еліміздің білім беру саласына да өз әсерін тигізуде. Бүкіл әлемдік білім беру кеңістігіне ұмтылыстар, қоғам дамуындағы қалыптасып отырған жаңа жағдайлар, тыңнан туындаған мәселелер, өзгеріп жатқан өмірге бейімделу қажеттігін туындатып отыр.
Осыған орай мемлекетімізде білім беру мен жас ұрпақты тәрбиелеуге ерекше көңіл бөлінуде. Соның бір дәлелі – «Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасының жобасы» жариялануы болса, Президентіміз Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жаңару жолында» атты Қазақстан халқына Жолдауында да білім беруге үлкен мән берілді.
Ел болашағы - білімді ұрпақта. Сондықтан білім беру саласында жасалып жатқан жаңа реформаларды жүзеге асыру - ұстаздар қауымына ортақ іс. 2015 жылдан бастап әлемдік тәжірибеге сүйеніп 12 жылдық оқытуды бастау күн тәртібінде тұрған келелі мәселе. Осының бәрі ұстаздар алдына жаңа міндеттер мен мақсаттар қойып отыр. Қандай істі де жаңадан бастау оңайға соқпайды. Сондықтан ұстаздарға жаңаша жұмыс істеуге, шығармашылық еңбегімен оқыту әдістерін жаңа арнаға бұруына, педагогикалық еңбегін қайта құруына тура келеді. Бұл бағытта жұмыстар атқарылып та жатыр. Көштен қалмаймыз деп жаңаның бәрін қабылдай беру дұрыс па, бұған дейін қол жеткізген табыстарымызбен іс-тәжірибемізді әрі қарай қалай ұштастырамыз деген ойлар да мазалауы мүмкін. Өткен күндердегі іс-тәжірибеге көз жіберсек, кешегі бүгінгіге, бүгінгі ертеңгіге ұқсамайды. Себебі ғылымның дамуы, білім мазмұнының өзгеруі, өмір талабы, оқушы талғамы үнемі өсуде.
Қай қоғамда болмасын шешуші фактор-адам және жеке тұлға болып қала бермек. Ғасырлар бойы қалыптасқан рухани құндылықтарымызды, байлығымызды түгендеу, игеру, жас ұрпақ бойына игі қасиеттерді сіңіру-бүгінгі білім жолында жүрген ұстаздардың басты борышы. Ел экономикасын өркендету, бәсекеге қабілетті болу тек қана кемел біліммен келетіні анық. Ұлттық білім жүйесінің халықаралық білім кеңістігіне шығуы, әлемдік стандарттарға сай қызмет етуде елімізде жоғарғы оқу орындары көптеген іргелі өзгерістерді бастан кешуде. Жалпы отандық жоғары оқу орындарын әлемдік деңгейге шығару – Президенттің Жолдаулары мен мемлекеттік бағдарламаларда да анық көрсетілген. Сол себепті бәсекеге қабілетті маман дайындау еліміздің алдыңғы қатарлы жоғары оқу орындарының мақсаты мен міндетіне айналып отыр. Бүгінгі таңда әлемдік университеттердің арасында лайықты орынға ие болу мақсатында еліміздің жоғары оқу орындары көптеген жұмыстар атқарып жатыр.
Жалпы, Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан – 2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Жолдауы елімізді онан әрі дамытудың алдағы кезеңге арналған ауқымды бағдарламасына айналып отыр. Еліміз тәуелсіздікке қол жеткізген 22 жылда дәулетіне сәулеті сай, әлем таныған қуатты мемлекетке айналды. Қазір Қазақстан – өзіндік бет-бейнесі бар, өзіндік ерекшеліктері мен ұстанымдарына берік қуатты мемлекеттердің бірі. Әлемдегі алмағайып дағдарыстар мен қиыншылықтарға қарамастан, экономиканы қарқынды дамытудың инновация мен индустрияландыру жолына түсіп отырмыз. Әрине, тым құбылмалы тарихи жағдайда жаңа сын-қатерлерді лайықты еңсеру үшін жаңа саяси бағыт, яғни «Қазақстан – 2050» Стратегиясын қабылдау қажет болды. Президент өз сөзінде елдің шешілуге тиісті міндеттері сапалық тұрғыдан өзгергенін атап көрсетіп, кезекті дүниетанымдық серпіліс жасау керектігін ескертті. Бүгінде мемлекетіміз кемелдену кезеңіне аяқ басты. Демек, бүгінгі күн тәртібі елдің қалыптасу кезеңіндегіден өзгеше кезең, дамуымыздың жаңа межесі ретінде 2050 жылдың таңдап алынуы жайдан-жай емес. Президентіміз мемлекетіміздің 2050 жылға дейінгі әлемдегі ең жоғары дамыған 30 мемлекеттің қатарына енуін ұлттық саяси даму стратегиясын негізге ала отырып, осы уақыт ішінде бағындырылуға тиісті жеті басымдықты белгілеп берді. Олар – жаңа бағыттың экономикалық саясаты, әлеуметтік саясаттың жаңа принциптері, білім және кәсіби біліктілік, мемлекеттілікті, қазақстандық демократияны өркендету, салиқалы сыртқы саясат және қазақстандық патриотизмді дамыту сынды қадау-қадау мәселелер қамтылған. Елбасының жыл сайынғы Жолдауларының өн бойынан әлеуметтік салаға ерекше мән берілетінін білеміз.
Қазіргі ғылым мен өндіріс бір мезгілде мамандану мен интеграциялану бағытында дамиды. Кәсібімен байланысты іс-әрекет түрінде әр түрлі ғылым салаларынан алған білімдерін жұмылдыра пайдалана алуға қабілетті кең салалы мамандарға қажетсіну артады. Мұндай мамандарды даярлауда жүйелі ойлауды, объектіні көпжақты байланыстар мен қатынастардың бірлігінде көре білу іскерлігін дамыту бірінші дәрежелі мәнге ие болады. Интеграцияланған таным нәтижелері – жалпы ғылыми идеялардың, әдістемелік принциптердің, жүйелік талдау әдісінің мәнділігі қазіргі қоғамда артқандығы сондай ғылыми интеграция өнімдерін үйрету оның негізгі міндеттерінің біріне айналды. Осы тұрғыдан алғанда пәнаралық интеграцияны жүзеге асыру көкейкесті проблема болып табылады. Өйткені ол оқу үрдісінің барлық құрылымдық элементтерін – білім берудің мазмұнын, формаларын, технологиясын біртұтастыққа біріктіре отырып оның тиімділігінің артуына ықпал етеді. Пәнаралық интеграция білімнің игерілуін, іскерліктер мен дағдылардың белгілі бір жүйеде қалыптасуын қамтамасыз етеді, ойлау іс-әрекетінің белсенді болуына, теориялық білімдердің студенттерге оқу-өндірістік іс-әрекеттеріне тасымалдануының жүзеге асуына ықпал етеді.
Пәнаралық интеграцияның жүзеге асуы білікті мамандардың кәсіби даярлығын кеңейтуді және олардың өзара байланысты кәсіптердің тобына даярлауға мүмкіндік береді.
Ақпараттық қоғамда компьютерлер немесе байланыс сызықтары емес, станоктар да емес, қайта білім мен творчестволық ойлау әлеуеті шешуші мәнге ие болады. Соның нәтижесінде білім барынша құнды және әрдайым талап етілетін ресурсқа айналады. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елдердің қатарына кіру міндеті, егер оны ғылымды көп қажет ететін технологиялық білімі, басқару дағдылары бар, нарықтық экономикада бағдарлана алатын жоғары білікті мамандар іс жүзіне асыратын болса ғана, шешілетін болады. Мәселен, осы заманғы білім беру саласындағы қызметкерлердің жұмысын қарастыратын болсақ, ол педагогикалық білімдердің ғана емес, сонымен бірге менеджерлік қабілеттердің кең ауқымына ие болуы да тиісті. Өйткені ол білім идеясының туындауынан, оны талдап-жасау, жобалау, экономикалық негіздеу, экологиялық салдарын бағалаудан – дайын өнімді шығарғанға дейін өзіне қандай жолдан өтуге тура келетінін білуі тиіс.
Педагогикалық саладағы жақсы кәсіби әзірлікпен оны басқару саласы сенімді білімге негізделуі керек. Бұдан басқа шетел тілдерін, макроэкономиканы және өзге елдердің құқықтарын білуқажеттілігі артуда. Білімді, сауатты адамдар – бұл ХХІ ғасырда адамзат дамуының негізгі қозғаушы күші. Сондықтан да күні ертең ғалымдар және қазақстандық компаниялардың менеджерлері болатындар бүгінде біздер білім беріп, тәрбиелеп отырған жас ұрпақ өкілдері терең зерделеп, зор білім алуға ұмтылуға жауапты болса, біздер педагогтар, сол жастарға қай жағынан алып қарағанда да озық білім беруге жауаптымыз.
Заманауи білім берудің болашағы қоғамның даму үрдісімен, білімнің ғылыми интеграцияға ұмтылуымен, қоғамда жинақталып және үнемі өсіп отыратын ақпарат көлемінің сан алуандығымен анықталатыны белгілі. Интеграция дегеніміз – педагогикалық тұтастықты қалыптастырып, білімді жүйелеу мен жинақтауда әртүрлі ғылымдарды біріктіру болып табылады. Интеграция мен ғаламдастыру қатар жүріп келе жатқан бүгінгі таңда білім беру ұйымдарындағы білім берудің сапасы мен деңгейін жан-жақты көтеріп, жаңаша ойлайтын, оқыту мен тəрбиенің жаңа технологиясын күнделікті жұмысында қолдана білетін ұстаздардың ғана жұмысы жемісті болмақ.
Бүгінгі таңда еліміздің, қоғамымыздың əлеуметтік-саяси жəне басқа да салаларында түбегейлі өзгерістер болып жатыр. Соның бірі — білім беру саласы. Қай кезеңде болмасын жас ұрпаққа білім мен тəрбие беру қоғам алдындағы ең маңызды, жауапты іс болып қала береді. Сондықтан мемлекетіміздің даму, жаңару жолындағы жаңалықтары мен түрлі өзгерістері еліміздің білім беру саласынада өз əсерін тигізуде. Бүкіл əлемдік білім беру кеңістігіне ұмтылыстар, қоғам дамуындағы қалыптасып отырған жаңа жағдайлар, тыңнан туындаған мəселелер, өзгеріп жатқан өмірге бейімделу қажеттігін туындатып отыр.
Білім беру тамыры тереңдеп, міндеттер жиынтығы молайған тұсында жас ұрпаққа заман талабына сай білім беру, тəрбиелеу, дамыту ауадай қажет екендігі баршаға мəлім. Өйткені əлемнің таңдаулы мүшесі болу еліміздің рухани, мəдени қуатына, ғылымы мен біліміне байланысты. Бұл туралы Елбасы Н.Ə.Назарбаев: «Білім мен ғылымды өз дəрежесінде меңгерген елдер ғана əлемдік дамудың алдында, озық көштің бойда ұстар тұсында болады», — деген болатын [1].
Осы орайда жаңа əлеуметтік сұраныстар мен қоғамның жаңа талаптары шығармашылық тұрғыда ойлай білетін, тез арада дұрыс шешім қабылдай алатын, шығармашылыққа бағытталған, ғылымның əр саласынан жан-жақты білімді т.с.с. тұлғаны қажет етуде. Еліміздің болашақ тұтқасын ұстар бүгінгі жас ұрпақ білімді де білікті болуға тиіс.
Шығармашылық — психикалық белсенділіктің, дербестіктің, неғұрлым жаңаны ашуға икемділіктің жоғары формасы. Шығармашылық аймағы əр түрлі болады, бірақ барлық жағдайда қандайда бір жаңалық ашу болып табылады.
Шығармашылық адам əрекетінің кез келген аймағында орын алады: ғылым, ғылыми, көркем, өндірістік-техникалық, шаруашылық жəне т.б. Адам өмірінің формасы, адамзат өркениетінің пайда болуы, өнер жəне ғылым шығармашылықпен өмірге келген [2].
Адамның қандай да бір əрекеті оның бұрыңғы өмір тəжірибесіндегі əрекеттер мен сезімдерді қайталаудың нəтижесі емес, ол — жаңа бейнелер мен əрекеттер жасау, яғни, шығармашылық əрекет. Ми — тек ғана алдыңғы тəжірибені есте сақтап жəне оны жарыққа шығаратын мүше ғана емес, ол алдыңғы тəжірибені шығармашылықпен қайта қарап, оның элементінен жаңа ережелер мен жаңа тəртіптер шығарушы. Егер адам əрекеті бұрынғыны орындаумен ғана шектелсе, онда адам тек ескіге ұмтылатын тірі жан иесі ғана болар еді. Ал адамның шығармашылық əрекеті оны болашаққа ұмтылатын, өзінің бүгінгісін өзгерте алатын жəне оны жасай алатын тұлға етеді [3].
Əрбір адамның жаңа идеяны өмірге əкелуге өзіндік деңгейі бар. Кейбір адамдар үшін шығармашылық саналық əрекет болып табылса, ал кейбіреулер үшін — кездейсоқ, ал үшінші біреулер үшін мүлдем мүмкін болмайтын жағдай болып көрінеді.
Əдетте біз ақылдыларда (гениальная) ғана дарындылық, іскерлік, интеллект т.с.с. мол деп танып, осындай дамыған сапалар болмайынша, бала шығармашылық тұлға бола алмайды деп ойлаймыз. Бірақ аталған сапалардың ешқайсысы да шығармашылық ойлау шеберлігін меңгеру үшін негіз бола алмайды. Кіші жастағы оқушылар (өздері үшін) күнделікті проблемалардың əрдайым қандай да жаңа шешімдерін ойлап табуы қажет. Сонда олар «төтенше» шығармашылық тұлға болады.
Шығармашылық ойлау, жалпы айтқанда, қандай да жаңаны тану. Ол адам интеллектісінің құрамды бөлігі. Мұндай шеберліктер адамзаттың өмір сүруін, сонымен бірге мəдени деңгейін (өркениет) жəне дамуын қамтамасыз етеді.
Шығармашылықтың бұл анықтамасына өнер шеберлері, ғылымның ұлы жетістіктері жəне үй иесі ойлап тапқан «кулинарлық рецепт» де астарласады.
Бақылау сұрақтары
1. Интеграция түсінігінің алғышарттары қандай?
2. Интеграцияның білім берудегі синтезден әдіснамалық айырмашылығы атаңыз.
3. Білім беруді интеграциялаудың әдіснамалық негізі
4. Білімді жүзеге асыру процесінде тұлғааралық интеграцияның маңыздылығы қандай?
5. Әдістемеде тұлғаның интеграциясы мен дамуы проблемалары туралы өз ойыңды айтыңыз?
1. Интеграция түсінігінің алғышарттары қандай?
2. Интеграцияның білім берудегі синтезден әдіснамалық айырмашылығы атаңыз.
3. Білім беруді интеграциялаудың әдіснамалық негізі
4. Білімді жүзеге асыру процесінде тұлғааралық интеграцияның маңыздылығы қандай?
5. Әдістемеде тұлғаның интеграциясы мен дамуы проблемалары туралы өз ойыңды айтыңыз?
