5-тақырып. Физиканы интеграциялап оқытудың әдістемелік
заңдылықтары, қағидалары мен қызметтері





1. Физиканы интеграциялап оқытудың әдістемелік қалыптастырудың заңдылықтары.
2. Физиканы интеграциялап оқытудың әдістемелік қалыптастырудың қағидалары.


Оқу пәнінің мазмұны, оның тиісті ғылымның мазмұнымен байланысы әлі күнге дейін кеңінен талқыланатын және талқыланатын мәселе болып табылады. Естеріңізге сала кетейік, білім беру жүйесі негізгі ерекшеліктерден туындайды: ғылым бірдей емес және оқу пәніне тең емес. "Оқу пәні (оқу пәні) – оқу орнында оқу үшін ғылымның, техниканың, өнердің, өндірістік қызметтің белгілі бір саласынан іріктелген білім, білік және дағды жүйесі" (URL: http://dic.academic.ru/) бұл " оқу-тәрбие процесінің негізгі құрылымдық бірлігі; жалпы білім беру және кәсіптік оқу орындары жүйесінде білім беру мазмұнын іске асыру құралдарының бірі" (URL:
https://rus-pedagogical-dict.slovaronline.com/3290).

Басқаша айтқанда, оқу пәні-бұл оқу материалының белгілі бір бөлігінде енгізілген, оқу бағдарламасының талаптарын қанағаттандыратын және білім беру мазмұнының барлық компоненттерін игеру үшін оқушылардың игеруіне жататын, оқу мақсаттары үшін дидактикалық өңделген тиісті ғылымның білім жүйесі және әдістері.

Дидактикада белгілі бір факторлар мен оның қалыптасу өлшемдеріне сәйкес физикалық білім мазмұнының моделі туралы белгілі бір түсінік қалыптасты.
Факторлар-білім беру мазмұнының құрылысына әсер ететін жағдайлар. Ең алдымен, дене тәрбиесінің мазмұны, яғни физиканың мектеп пәні ретіндегі мазмұны "білім"ұғымымен тікелей байланысты.

В. В. Краевский, И. Я. Лернер, белгілі отандық дидактілер адамзат мәдениетін талдау негізінде "білім" ұғымы жиынтық түрінде ұсынылған:
- әлем бейнесін ашатын білім жүйесі (табиғат, қоғам, техника, адам туралы);
- іс-әрекеттің белгілі тәсілдерін жүзеге асыру тәжірибесі;
- адамның мәдениетті, ғылымды және қоғамды одан әрі дамытуға қабілетін қамтамасыз ететін жаңа проблемаларды шешу бойынша шығармашылық қызмет тәжірибесінің болуы.;
- әлемге құндылық көзқарасының тәжірибесі.

Алынған білім, ақпарат адамға қоршаған әлемді шарлауға мүмкіндік береді. Қызметтің белгілі әдістерін қолдану тәжірибесі техникалық процестерді, мәдени құбылыстарды көбейтуге көмектеседі. Шығармашылық іс-әрекет тәжірибесінің дамуы шындықты өзгертуге мүмкіндік береді, прогреске қызмет етеді. Бұл тәжірибе адамға проблемаларды көруге, оларды шешу жолдарын болжауға мүмкіндік береді.

Қоршаған әлемге эмоционалды және құндылық қатынасы және оның қызметі адамның мотивтері мен қажеттіліктеріне сәйкес іс-әрекетінің бағытын анықтайды.

Осы компоненттерді ескере отырып, И.Я. Лернер білім берудің келесі мақсаттарын ұсынады: табиғат, техника, қоғам, адам туралы білім жүйесін игеру, белгілі іс-әрекет әдістерін қолдану тәжірибесін игеру, шығармашылық іс-әрекет тәжірибесін дамыту; эмоционалды сенсорлық тәжірибені және әлемге құндылық қатынасын дамыту.

Білім беру мақсаттары, бұрын анықталғандай, бүкіл білім беру жүйесінің жұмыс істеуінде, соның ішінде физика курсының мазмұнын Жобалауда қолданылатын негізгі стратегиялық факторға жатады.

Осылайша, білім беру мазмұнының әлеуметтік тәжірибе (мәдениет) мазмұнының компоненттеріне сәйкестігінің дидактикалық критерийі оқу пәндерінің әлеуметтік корреляциясы мен мазмұнына бағдарланады. Тиісінше, мектептегі физика курсының мазмұны оқытудың жалпы функциясынан туындауы керек – қоғамның қол жеткізген мәдениет деңгейін оны сақтау және одан әрі дамыту үшін жаңа ұрпаққа беру. Төменде жүйеленген және жалпыланған түрде адамзат мәдениеті мен физика мазмұнының мектеп пәні ретіндегі компоненттерінің әлеуметтік корреляциясы келтірілген.

Қазіргі уақытта физиканы оқыту әдістемесінде төрт пән саласы ең өзекті болып табылады. Бірінші пән саласы дене тәрбиесінің әдіснамасы деп аталады. Әдіснама – бұл құрылым, логикалық ұйымдастыру, іс-әрекеттің әдістері мен құралдары туралы ілім екендігі белгілі. Физиканы оқыту әдістемесі ол оқытудың педагогикалық процестерін танудың теориясы мен әдістерін, дене тәрбиесін құрудың әртүрлі әдіснамалық тәсілдерінің тенденцияларын, пәнді оқытудың шетелдік тәжірибесін талдауды және оны отандық мектепте қолдану жолдарын дамытуды қамтиды.

Зерттеудің екінші пәндік саласы дфизиканың мақсаттары мен құндылықтарын біріктіреді. Бұл сала қоғам дамуындағы қазіргі әлеуметтік-мәдени жағдайдың өзгеруіне, оқу процесінің даму және тәрбиелік мүмкіндіктеріне байланысты физика саласындағы білім беру мақсаттарын әзірлеуге жатады.

Өздеріңіз білетіндей, мектеп әлеуметтік құрылым ретінде дербес жұмыс істемейді; ол әрқашан нақты әлеуметтік тапсырысты орындайды. Бұл мектептегі білім беру мақсаттары, атап айтқанда физикалық мақсаттар қоғамның қажеттіліктерімен анықталады дегенді білдіреді. Қоғамның дамуы білім беру мақсаттарының өзгеруіне және мектеп пәні ретінде физика мазмұны мен функцияларының тиісті өзгеруіне әкеледі.
Егер мақсаттар тұжырымдалған болса, онда оларға қол жеткізу педагогикалық міндеттер жүйесін шешу арқылы жүзеге асырылады. Осы Си стеманың әрбір міндеті мақсатқа қарай жалпы қозғалыстағы қадам ретінде қызмет етеді. Саяжайларға қойылған талаптар Білім беру стандарттарында бекітіледі.

Нені оқыту керек деген сұрақтың жауабы-физикалық білімнің мазмұны. Сөздің кең мағынасында білім беру мазмұны экономикалық және әлеуметтік прогресс пен қазіргі қоғамның даму факторларының бірі болып табылады. Сондықтан физикалық білімнің мазмұны Қазақстан мемлекетінің жаңа әлеуметтік қажеттіліктеріне байланысты өзгеріп отырады. Ол білім беру стандартының талаптарымен анықталады, ол бітірушінің жалпы мәдениетінің әлемдік деңгейіне барабар болуын, оқушылардың пән бойынша әлемдік білім мен дағдылардың барабар деңгейін қалыптастыруды қамтамасыз етуі керек.




Бақылау сұрақтары

1. Шығармашылық іс-әрекет тәжірибесінің дамуы
2. Білім беру мазмұнының әлеуметтік тәжірибе (мәдениет) мазмұнының компоненттері қандай?
3. Әдіснама мен әдістеме ұғымының айырмашылықтары


Made on
Tilda