Қазақстанның жоғары педагогикалық білімін модернизациялаудың маңызды міндеті-тез өзгеретін ақпараттық қоғамның жағдайларына бейімделуге дайын, кәсіби міндеттерді өз бетінше қоюға және шешуге қабілетті мұғалімдерді даярлау. Сонымен қатар, тапсырыс беруші ретінде қоғам мен осы бұйрықтың орындаушысы ретінде бүкіл педагогикалық жүйе арасындағы кері байланыстың үлкен уақытына байланысты бір іргелі мәселе туындайды.
Білім болашақ проблемаларды шешу үшін маманның толыққанды дайындығын қамтамасыз етуі керек, оны белгілі бір ықтималдықпен ғана болжауға болады
Студенттерді қатаң анықталған нақты жағдайларда жұмыс істеуге дайындау негізсіз болады, өйткені болашақта жағдайлар өзгереді және, мүмкін, айтарлықтай өзгереді.
Қазіргі уақытта кәсіптік оқытуға құзыреттілік тәсіл кеңінен енгізілуде, оның негізгі артықшылықтарының бірі-түлекті туындаған мәселелерді шешуде, оның ішінде шешімі әлі белгісіз мәселелерді шешуде алған білімі мен дағдыларын практикалық қолдануға дайындау. Сондықтан мемлекеттің педагогикалық бағыттағы негізгі білім беру бағдарламаларын игеру нәтижелеріне қойылатын талаптары мұғалім иеленуі керек негізгі құзыреттерді тізімдеуде тұжырымдалады.
Маманның кәсіби қызметтің өзгеретін жағдайларына тез бейімделу және қажетті ақпараттың жетіспеушілігімен шешім қабылдау қабілеті оның кәсіби құзіреттілігінің басты белгілерінің бірі болып табылады.
Кәсіби құзыреттілікті қалыптастыру мәселесін біз физика мұғалімдерін даярлау мысалында қарастырамыз.
Физика педагіннің қызметінің негізгі бағыттарының бірі білім көзі, физикалық заңдылықтардың сенімділігінің өлшемі, оқушылардың ойлауын дамыту және олардың зерттеу дағдыларын қалыптастыру құралы болып табылатын оқу процесінде физикалық экспериментті қолданумен байланысты.
Бүгінгі таңда физикалық эксперименттің жоғары білім беру және даму әлеуеті одан да маңызды бола түсуде, өйткені онсыз физиканың қазіргі мақсаттарына қол жеткізу мүмкін емес, мысалы: оқушылардың негізгі құзыреттіліктерін қалыптастыру, оқушылардың Заманауи ғылыми дүниетанымын қалыптастыру, студенттерді инновацияға дайындау және т. б.
Болашақ физика педагогінің кез-келген жағдайда, оның ішінде нашар болжанатын жағдайда да осы әлеуетті жүзеге асыруға дайын болуы керек.
Болашақ педагогты даярлау кезінде постиндустриалды қоғам жағдайында, оның ішінде оқу физикалық эксперименті (МФЭ) саласында айтарлықтай өзгерістер орын алады.
Оқу жабдықтары, техникалық оқыту құралдары, бағдарламалық қамтамасыз ету қарқынды дамуда, жаңа тәжірибелер әзірленуде, жаңа педагогикалық технологиялар пайда болуда, әлеуметтік тапсырыс пен білім беру басымдықтары үнемі өзгеріп отырады.
Ультракүлгін сәулеленуді жүзеге асыру жағдайларын зерттеу оларды сипаттау үшін "белгісіз жағдайлар"ұғымын енгізген жөн екенін көрсетті.
Белгісіз жағдайлар-бұл әр түрлі факторлардың әсерінен үнемі өзгеріп отыратын және нақты болжанбайтын мұғалімнің алдағы кәсіби қызметінің шарттары.
Ғылыми-зерттеу жұмысын орындау процесі алты кезеңнен тұрады.
1. Тақырыпты тұжырымдау. Бұл кезеңде ғылыми тақырыппен немесе проблемамен жалпы танысу болжанады, оған сәйкес жұмысты орындау және әдебиетпен алдын-ала танысу қажет, содан кейін зерттеу тақырыбы тұжырымдалады. Содан кейін жоспар жасалады, техникалық тапсырма жасалады және күтілетін экономикалық нәтиже анықталады.
2. Зерттеудің мақсаты мен міндеттерін тұжырымдау. Бұл кезең литерутраны таңдауды және библиографиялық тізімдер жасауды, ҒЗЖ тақырыбы бойынша патенттік зерттеулер жүргізуді, дереккөздердің аннотациясын жасауды және өңделген ақпаратты талдауды қамтиды. Қорытындыда Зерттеудің мақсаты мен міндеті қойылады.
3. Теориялық зерттеулер. Осы кезеңді орындау кезінде құбылыстың физикалық мәнін зерттеу, гипотезаларды қалыптастыру, физикалық модельді таңдау және негіздеу болжанады. Содан кейін модельді және алынған шешімдерді математизациялау және талдау жасалады.
4. Эксперименттік зерттеулер. Эксперименттік Зерттеудің мақсаты мен міндетін әзірлегеннен кейін эксперимент жоспарланады, оны жүргізу әдістері және өлшеу құралдарын таңдау жасалады. Эксперименттік зерттеулер бірқатар эксперименттер жүргізумен және алынған нәтижелерді өңдеумен аяқталады.
5. Ғылыми зерттеулерді талдау және ресімдеу. Бұл кезеңде эксперименттердің нәтижелерін теориялық деректермен салыстыру және сәйкессіздіктерді талдау жүргізіледі. Содан кейін теориялық модельдер нақтыланады және қосымша эксперименттер жүргізіледі, соның негізінде гипотезаларды теорияға айналдыруға болады. Осы кезеңдегі ғылыми жұмыстар ғылыми тұжырымдарды тұжырымдаумен және ғылыми-техникалық есепті құрастырумен аяқталады.
6. Зерттеу нәтижелерін өндіріске енгізу, экономикалық әсерді анықтау. Әрбір теориялық зерттеу ақыл-ой еңбегінің үлкен шығындарын талап етеді, сондықтан мұнда сәтсіздіктер болуы мүмкін. Эксперименттік бөлім көп уақытты қажет етеді және материалды қажет етеді, әсіресе қайта зерттеу қажет болған кезде.
ҒЗЖ орындау процесі ғылыми-зерттеу жұмысының кезеңдерінен ерекшеленеді. Ғылыми-зерттеу жұмыстарының кезеңдері:
1) зерттеу тақырыбын, мақсатын, міндеттерін тұжырымдау; ;
2) әдебиетті зерделеу, зерттеулер жүргізу (қажет болған жағдайда) және техникалық жобалауға дайындау;
3) әртүрлі нұсқаларды әзірлеумен техникалық жобалау;
4) жобаның әзірленуін және техникалық-экономикалық негіздемесін қамтиды;
5) жұмыс жобалау;
6) тәжірибелік үлгіні дайындау және оны өндірістік сынау;
7) тәжірибелік үлгіні пысықтау;
8) мемлекеттік сынақтар [2, 34].